İNGİLİZ KEMAL’İN ANZAVUR İSYANI SIRASINDAKİ BANDIRMA MACERALARI.

Daha önce İngiliz Kemal’in İzmir maceralarını yazmıştık. Şimdi de Bandırma bölgesindeki maceralarından bahsedeceğiz. Bu maceran meşhur Ahmet Anzavur’un ikinci isyanı döneminde geçmektedir.

26/27 Ocak 1920 gecesi Edremit Kaymakamı Köprülü Hamdi Bey’in talimatıyla harekete geçen Dramalı Rıza Bey ve adamları İngilizlerin Rusya’daki Wrangel Ordusu’na göndermeyi planladıkları silah ve mühimmatın bulunduğu Akbaş Cephaneliğini basarak tüm silah ve mühimmatı Biga Yarımadası’na kaçırması İstanbul’daki İngiliz makamlarını büyük bir endişeye sevk etti.

Zaten Samsun’a çıktığı andan kısa bir süre sonra faaliyetlerinden şüphelendikleri Mustafa Kemal Paşa’yı Damat Ferit Paşa hükümeti il beraber engellemeye çalışan İngilizler bunda başarılı olamamış ve milli hareket örgütlenmesini tamamlayarak Damat Ferit Paşa’yı iktidardan düşürmüş, yerine de milli mücadeleye taraftar Ali Rıza Paşa hükümeti kurulmuştu. Bu hükümette milli hareketin temsilcisi olarak görev alan Harbiye Nazırı Mersinli Cemal Paşa vasıtasıyla Ege Bölgesi ve Güney Anadolu’daki milli kuvvetler ordu imkânlarıyla desteklenmeye başlayınca milli hareketin etkisi Erzurum ve Urfa’dan İstanbul sınırlarına kadar genişlemişti.

Akbaş Cephaneliğinden kaçırılan silah ve mühimmatla Biga Yarımadası’nda yeni Kuvayı Milliye birlikleri kurulmaya başlanması ise bardağı taşıran son damla oldu. Çünkü İstanbul ve boğazları her ne pahasına olursa olsun elde bulundurmak isteyen İngilizlerin bu amacını gerçekleştirmesi imkânsız hale gelmeye başlamıştı. Bu sebeple İngilizler Damat Ferit Paşa ve Millî Mücadele aleyhtarı çevrelerle işbirliğine girerek Biga ve Kocaeli Yarımadası’nda isyanlar çıkararak bu bölgeleri milli kuvvetlerden temizlemek ve İstanbul ile Anadolu arasında tampon bölgeler haline getirmeye karar verdiler.

Bunun sonucunda 16 Şubat’ta Biga’da emekli bir subay olan Çerkez Ahmet Anzavur sahneye sürüldü ve yeni bir isyan ortaya çıktı. Bu isyan bölgede yaşayan Pomak ve Çerkezlerce desteklenince isyan kısa sürede tüm yarımadaya yayılarak Kuvayı Milliye’yi tehdit eder bir hale geldi. Anzavur Bandırma üzerine yürüyünce 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa karargahını Bursa’ya taşımak zorunda kaldı. Böylece Anzavur bütün bölgeye hâkim oldu ve kendisinden Ahmet Paşa diye bahsetmeye başladı.

İşte bu çok kritik dönemde, bölge tamamen elden çıktığından yapılacak bir harekat için Anzavur’un kuvvetini, mevcut durumunu ve planlarını tam olarak öğrenmek gerekiyordu. Bu maksatla Kazım (Özalp) İngiliz Kemal’i Bandırma’ya göndermeye karar verdi. Bunun üzerine İngiliz Kemal’in Amerikan temsilcisi olarak bölgeye sokulması planlandı. Böylece İngiliz Kemal ABD temsilcisi olarak Anzavur’la görüşecek ve onun kuvvetini, yabancılarla ilişkilerini ve niyetini öğrenecekti.

İngiliz Kemal Bandırma’ya gizli bir şekilde gitti ve limana yanaşmış bir Amerikan gemisinden çıkmış gibi şehre girdi. Kod adı Mr. Düri idi. Amerikan temsilcisi olduğunu öğrenen Rumlar hemen kendisini ağırlamak için canla başla gayret göstermeye başladılar. Mr. Düri de lütfedip bir Rum ailesinin evinde misafir olarak kalmayı kabul etti.

Ertesi gün Rumlarla birlikte kiliseye giderek Papazın Anzavur ve adamlarının başarılı olması için yaptığı dua ve ayine katıldı. Buradan çıkınca da bir Rum’un tercümanlığında Ahmet Anzavur’un karargahına giderek görüşmelerde bulundu. Anzavur kendisini kapıda karşıladı. Anzavur onu karşılamak için bir de merasim kıtası hazırlamıştı. Mr. Düri merasim kıtasını selamladıktan sonra karargâha girdiler ve görüşmeler başladı.

Anzavur; kuvvetinin çok büyük olduğunu, teşkilatının da kuvvetli olduğunu, bir haftaya kadar Kuvayı Milliye’yi ortadan kaldıracağını ve milli hareketin ileri gelenlerini kendilerine teslim edeceğini söyledi. Bunun için İngiliz uçaklarının kendisine yardımcı olmasını ve masraflarının karşılanması için 50.000 İngiliz lirası verilmesini istedi.

Bundan sonra harekâtı nasıl planladığını anlatmaya başlayan Anzavur, hazırlıklarını tamamladıktan sonra 5 gün içinde bir kolla Gönem ve Balya üzerinden Balıkesir’e, diğer bir kolla Susurluk üzerinden Balıkesir’e ve üçüncü bir kolla da Kirmasti üzerinden Bursa’ya taarruz edeceğini söyledi.

Mr. Düri, Anzavur’un isteklerini ve beyanatını defterine not ettikten sonra istediği şeyleri bir iki güne kadar temin ederek kendisine göndereceğini söyledi. Ayrıca Anzavur’a, mümkün olduğu kadar hızlı hareket etmesini, Kuvayı Milliye’nin ileri gelenlerinin kaçmasına fırsat bırakılmadan yakalanmasını, Hristiyanlara karşı iyi muamele yapılmasını ve yağmacılık yapılmamasını tavsiye etti.

Bu görüşmenin ardından Mr. Düri, kendisine ait bir evrak paketinin kayıp olduğunu, bunun yolda treni durduran kişilerce alınmış olabileceğini, bunu öğrenmek için Balıkesir’deki komutanı makine başına çağırarak bu konuyu araştırmasını ve evrakını bulmasını isteyeceği, bu sırada Anzavur Paşa ve askerlerinin halka çok iyi muamele ettiğini tebliğ edeceğini söyleyerek telgrafhaneye gitti ve öğrendiklerini Kazım Paşa’ya bildirdi.

Fakat telgrafhaneden çıkarken halktan bir kişi onu tanıdı. Bu kişi yanına gelince foyasının meydana çıkacağını anlayan Mr. Düri (İngiliz Kemal) onu oyalayarak hemen oradan kaçtı. Bir süre saklandıktan sonra da Balıkesir’e geri döndü ve gördüklerini Kazım Özalp’a detaylı bir şekilde anlattı.

Hits: 45