Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin diğer isimleri.

26 Ağustos 1922 sabahı başlayan Büyük Taarruz’da ikinci gün, Yunan cephesi güneyde 1. Ordu tarafından yarıldı ve bu bölgede bulunan General Trikupis komutasındaki Yunan 1. Kolordusu Afyon ovasına atıldı. Kuzeye doğru çekilmeye başlayan Yunan birlikleri hızla takip edildi. Bu sırada İzmir’de bulunan ve duruma vakıf olmayan Yunan Küçük Asya Ordusu Komutanı Hacıanesti, 1. Kolordu’nun karşı taarruzlar yaparak Türk taarruzunu durdurması, ihtiyat 2. Kolordu’nun genel karşı taarruza geçmesi ve Eskişehir’de bulunan 3. Kolordu’nun da Türk birlikleri karşısında zayıf birlikler bırakarak kuvvetin çoğuyla doğu istikametinde taarruz etmesi emri verdi.

Halbuki Trikupis, birliklerine bir gerideki savunma hattına çekilme emri vermişti. Ordu Komutanı’nın emrini alınca ne yapacağını düşünürken, 2. Kolordu Komutanı kendisine bu taarruz emrini uygulamasına imkân olmadığını bildirdi. Bunun üzerine Trikupis, Ordu Komutanı emrini dinlemeyerek çekilmeye devam etmeye karar verdi. Hacıanesti ancak akşamüzeri durumun vahametini kavrayarak, 2. Kolordu ve bir bağımsız tümenin Trikupis’in emrine girmesi ve bütün birliklerin Trikupis’in emir ve komutasında geri çekilmesi emrini verdi.

Ancak Türk birlikleri elde ettikleri başarıdan faydalanarak hızla Yunan birliklerini takibe geçtiklerinden Yunan birliklerinden Toklu Sivrisi Tepe’de uzun süre savunmaya devam eden General Franko emrindeki tümenler hariç diğer birlikler batıya değil kuzeye doğru çekilmek zorunda kaldı. Türk birlikleri kuşatıcı manevralarla 1. ve 2. Kolordu’ya yaklaştıklarından bu birlikler batıya çekilemediler. 19 Ağustos’ta bir araya gelen iki kolordunun birlikleri Çal dolaylarında toplandılar. Trikupis’in planı, açık olduğunu düşündüğü tek istikamet olan Kızıltaş vadisinden kuzeybatıya doğru çekilmekti. Ama bir an önce harekete geçmesi gerekirken oldukça yorgun olan askerleri dinlensin diye 29 Ağustos gecesini o bölgede geçirdi.

Bu sırada Afyon’da akşam gelen raporlardan Yunan birliklerinin kuşatılmak üzere olduğu anlaşılınca, Cephe Komutanı İsmet Paşa Afyon’da kalırken muharebeleri yakından sevk ve idare etmek için Başkomutan Mustafa Kemal Paşa 1. Ordu karargâhına, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa da kuzey kesimdeki 5. Süvari Kolordu Komutanı’nın yanına gitti. Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’nın 30 Ağustos 1922’de ordu birliklerine verdiği emirde 1. ve 2. Ordu’nun vazifesinin Aslıhanlar Meydan Muharebesi’nde düşmanın imhasının süratle sonuçlandırılacağı belirtiliyordu. Bu emirden de anlaşıldığı gibi bu 30 Ağustos günü yapılacak Meydan Muharebesinin adı Cephe Komutanı tarafından Aslıhanlar Meydan Muharebesi olarak belirtiliyordu.

Başkomutanın yakından sevk ve idaresiyle Yunan birlikleri ile Adatepe bölgesinde savunma düzeni alan Yunan 1. ve 2. Kolordu birlikleri ile akşama kadar devam eden çok şiddetli bir meydan muharebesi yapıldı. Düşman birlikleri çok ağır bir yenilgiye uğratılmasına rağmen Trikupis ve 2. Kolordu Komutanı ellerinde kalan birliklerle Kızıltaş vadisinden çekilmeyi başardılar. Fakat 2 Eylül’de Türk birliklerine teslim oldular.

Bu muharebelere Yunanlılar Ali Viran muharebesi demektedir. Cephe Komutanı Emrinde Aslıhanlar Meydan Muharebesi ismi kullanılmakla beraber Türk ordusunun o zamanki bazı kayıtlarda ise bu muharebeye, Yunan ordusunun Adatepe ve çevresinde savunma düzeni almalarından dolayı, Adatepe Muharebesi de denilmektedir.

Bu muharebede elde edilen büyük başarının ardından Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, 31 Ağustos 1922’de TBMM’ne tümen ve daha üst komutanların rütbelerinin birer derece yükseltilmesini teklif etmiştir. Bu teklif aynen kabul edilerek 3 Eylül günü diğer birlik komutanları ile birlikte Batı Cephesi Komutanı Mirliva İsmet (İnönü) ve Genelkurmay Başkanı Birinci Ferik Fevzi (Çakmak) bir üst rütbeye yükseltilmiştir.

Aynı gün Batı Cephesi Komutanlığı tarafından, 30 Ağustos 1922 günü Çalköy-Adatepe-Aslıhanlar bölgesinde yapılan imha muharebesine Başkumandan Muharebesi ismi verilmiş ve bu durum bütün birlik komutanlarına bildirilmiştir. Muharebeler esnasında başka isimlerle de anılan Başkumandan Muharebesi daha sonra Başkomutan Muharebesi, Başkomutan Meydan Muharebesi ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi isimleriyle anılmaya ve her yıl Silahlı Kuvvetler tarafından kutlanmaya başlanmıştır. Bugün aynı zamanda askeri personelin bir üst rütbeye terfi günüdür. Bir üst rütbeye terfi eden tüm subay, astsubaylar ve uzman erbaşlar 30 Ağustos günü yeni rütbelerini törenle takarlar.

Hits: 430