Asi Resul Ayaklanması (22 Mayıs-3 Ağustos 1929)

Cumhuriyet’in ilk yıllarında meydana gelen iç isyanlarla ilgili 1. Bölüm’de konuya genel bir giriş yapmış ve daha sonra isyanların tek tek anlatılacağını belirtmiştir. Bu yazımızda ilk olarak Asi Resul ayaklanması hakkında kısaca bilgi vereceğiz.

Asi Resul ayaklanması, ortaya çıkış sebebi açısından diğer isyanlardan oldukça farklı bir ayaklanmadır. Çünkü asiler, herhangi bir isyan niyet ve girişimi olmadığı halde bir devlet görevlisinin hatalı davranışları sonucunda isyan etmişlerdir. Bu sebeple, ilk olarak bu isyanı anlatmakla işe başlamaya karar verdik. Diğer isyanları ise mümkün olduğu kadar tarih sırasına göre anlatacağız.

Eruh İlçesi Jandarma Komutanı Teğmen Ziya, Lodi Bucağı’na bağlı Tılmışar Köyü’nden Jilyan Aşireti reisi Resul’e karşı şahsi sebeplerden dolayı düşmanlık besliyordu. Bu sebeple Jilyan Aşireti reisi, kardeşi ve onlara yakın daha birkaç kişi hakkında silah arama ve tutuklama kararı çıkardı. Ancak Goveşil Köyü aranırken köylülerle aramayı yapan müfreze arasında önce kavga ve ardından da silahlı çatışma çıktı.

Bunun sonucunda 1 onbaşı ve 4 er şehit oldu. Ayrıca, aşiret reisi tutuklanmaya kalkılınca buna karşı çıkan köy halkı ile de çatışma yaşandı ve bu çatışmada da 1 er şehit oldu. Bunun üzerine olayları araştıran Siirt Valiliği, bireysel hataları sebebiyle Teğmen Ziya ve Yüzbaşı Galip hakkında soruşturma açtı ve görevlerinden açığa aldı.

Bu olaylar üzerine 7. Kolordu Komutanlığı, 2. Tümen’i bölgeye müdahale etmekle görevlendirdi. Tümene verilen talimata göre; askerleri şehit eden köylülerin teslim edilmesi istenecek, eğer teslim edilmezlerse tümen bu köylere yönelik harekât icra etmeye hazır olacaktı.

Tümen yapacağı bu harekâtta, Jilyan Aşireti’nin silahlarını toplayacak, askerleri şehit edenleri yakalayacak, aşiret reisi Resul ve kardeşi Akit’i tutuklayacak, teslim olmayan asker katillerinin mal, mülk ve hayvanlarına el koyacaktı.

Yapılan çağrıya rağmen asiler ve asker katilleri teslim edilmeyince, 2. Tümen planlandığı şekilde harekâta başladı. Tümen’in harekâta katılan birlikleri; 59 subay ve 1525 er’den oluşuyordu. Harekâtta 356 hayvan (ayrıca halktan parayla kiralanan 156 hayvan), 1014 piyade tüfeği, 59 hafif makineli tüfek, 22 ağır makineli tüfek ve 4 adet 7,5’lik dağ topu kullanılıyordu.

Harekât başladıktan kısa bir süre sonra Sosik, Lodi, Bingöl, Eruh, Çelik, Zivink ve Derşav bölgelerinde aşiret mensuplarıyla askeri birlikler arasında çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda çok sayıda asi, ölü veya yaralı olarak ele geçirildi. Bölgedeki köylerde yapılan aramalarda ise çok sayıda silah ve kanun kaçağı yakalandı. Buna rağmen Resul yakalanamadı fakat bölgede asayiş temin edildi. Bunun üzerine birlikler kışlalarına döndüler.

Hits: 179