1927 Mutki Ayaklanması (26 Mayıs-25 Ağustos 1927)

Daha önce meydana gelen Sason ayaklanmasında bazı asiler Mutki Aşireti’ne sığınmış ve Mutki Aşireti’ne mensup bazı köyler devlete muhasım bir tutum içine girmişlerdi. Bu sebeple isyanın bastırılmasından sonra Bitlis Valiliği, kontrol ve ulaşımı zor, sarp bölgelerde bulunan 35 köyün boşaltılmasına ve daha uygun bölgelere yerleştirilmesine karar verdi.

Bu nakil olayı duyulunca aşiret mensupları silahlanarak yeni bir isyan başlattılar. Ayaklanan köyler; Bitlis’in Mutki bölgesinde bulunan Selaş, Kalmas, Kanıpirim, Karmelih ve Aziyo Dağları üzerinde bulunuyordu. Dolayısıyla bu dağlarla sınırlı olan bölge isyan bölgesi olarak kabul edildi ve buna yönelik bir tedip harekâtı yapılması için hazırlıklara başlandı.

Bu bölgede toplam 6242 kişi yaşadığı tespit edildi. Bu sebeple, bu kadar insanı kontrol edebilecek şekilde, 2. Tümen’in 18. Alayı ve 2. Seyyar Jandarma Alayı isyanı bastırmakla görevlendirildi. Hazırlıklar tamamlandıktan sonra harekât üç safhada icra edildi.

1. Mehmet Ali Yunus’un tenkili harekâtı.

Sason ayaklanmasının elebaşlarından ve firarda olan M. Ali Yunus’un bu bölgedeki halkı isyana teşvik edenlerden biri olduğu öğrenildi. Bu sebeple iki alayla isyan bölgesi çepeçevre kuşatıldı. Bundan sonra, birlikler koordineli bir şekilde çemberi daraltmaya başladılar. Yapılan bu harekât sonucunda isyancılar etkisiz hale getirildi ve bölgede kontrol tesis edildi. Fakat M. Ali Yunus yine bölgeden kaçmayı başardı.

2. Halil Semi’nin tenkili harekâtı.

M. Ali Yunus’a yönelik tenkil harekâtı sırasında Alihan Aşireti reisi Halil Semi’nin Beşiri bölgesinde yeni bir isyan çıkarma hazırlığı içinde olduğu öğrenildi. Bunun üzerine Halil Semi ve onunla işbirliği içinde olan Ali Osman’ın yakalanması için yeni bir harekât yapılmasına karar verildi.

Bu harekât sırasında Hazro bölgesinde çıkan çatışmalarda bir binbaşı şehit edildi ve bir askeri müfreze asiler tarafından esir edildi. Bunun üzerine bölgeye takviye birlikler gönderildi ve isyancılar şiddetle takip edilmeye başlandı. Böylece kısa süre içinde isyan bastırıldı fakat isyancıların büyük bir kısmı Dicle Nehri’ni geçerek bölge dışına kaçmayı başardılar.

3. Mutki harekâtı.

Hazro bölgesindeki harekât sırasında Mutki bölgesinde de Buban Aşireti isyana başladı. Bunun üzerine, bu bölgeye de bir tedip harekâtı yapılmasına karar verildi. Harekâtın sorumluluğu 2. Tümen Komutanına verildi.

Tümen elde ettiği istihbarat bilgilerinden bölgede 400 ila 600 arasında silahlı isyancı olduğunu değerlendirdi. Bu isyancılarla mücadele etmeye yeterli olduğunu değerlendirdiği kadar birlikle harekâta başlayan tümen, kısa süre içinde meydana gelen çatışmalarda ölü, yaralı ve sağ olarak ele geçirilen asi miktarının bu rakamların çok üzerine çıkmasına rağmen isyanın bir türlü sona ermemesi üzerine asi miktarının çok daha fazla olduğunu anladı.

Bunun üzerine bölgeye takviye birlikler getirilerek tedip harekâtına devam edildi ve bölge tamamen temizlendi. Fakat asilerin bir kısmı kaçmayı başardılar. Bunun ardından isyancılara ait silah ve malzemeye el konulması ve köylerin aranması faaliyetlerine devam edildi. 25 Ağustos 1927’de harekâta son verildi.

Hits: 1331