1930 Pülümür Harekâtı

Erzincan bölgesindeki bazı köyler ve aşiretler bir süredir kargaşalık çıkarmaya başlamış ve bölgede asayişin bozulmasına ve köyler arasında atışmaların yaşanmasına sebep oluyorlardı. Bu köy ve aşiretler devlet otoritesine direndikleri gibi bölgede yaşayan diğer köy ve aşiretleri de devlete karşı gelmeye teşvik ediyorlardı.

Bunlardan, bölgedeki jandarma kuvvetlerinin yetersizliğinden de cesaret alan Aşkinlik, Gürk, Dağbey ve Haryi köyleri devlete vergi vermiyor, gençleri askere göndermiyor ve tüm çağrılara rağmen ellerindeki silahları teslim etmiyorlardı.

Öte yandan bölgede yaşayan Kürt köylerini birleştirmeye ve Türk köylerini göç etmeye zorlamak maksadıyla çalışan kişiler olduğu haberleri geliyordu. Bu faaliyetler içinde bölgedeki bazı devlet memurları da etkin bir şekilde faaliyet gösteriyorlardı.

Bu durum, eğer derhal tedbir alınmazsa yakın zaman içinde bölgede büyük bir isyan ve asayişsizlik olaylarının ortaya çıkacağını gösteriyordu. Bunun üzerine Pülümür ilçesi ile Erzincan ve Erzurum illerinin bazı bölgelerinde kış bastırmadan bir tedip harekâtı yapılmasına karar verildi.

Bu sırada Pülümür’de yaşanan bir olay harekâtın Pülümür’de derhal başlatılmasına zemin hazırladı. Olaylar Pülümürlü aşiret reislerinin tertibi sonucunda ilçe kaymakamının evine silahlı saldırı yapılmasıyla başladı.

Bu olayı tertip edenler, saldırganların teslim edilmesi çağrısına karşı direndiler. Bunun üzerine bakanlar kurulu olaylara müdahale için gerekli tedbirlerin alınmasına karar verdi. Bunun için 9. Kolordu’ya tedip harekâtı planlaması ve icra etmesi emredildi.

Kolordu, harekât için 11. Piyade Alayı’nı görevlendirdi. Bu alayın emrine Erzincan’dan bazı jandarma ve milis birlikleri de verildi. Bundan sonra, hazırlanan plana uygun olarak harekât iki safhada icra edildi.

Birinci safhada mevcut birlikler harekât bölgesine intikal ettiler fakat kısa süre içinde bu birlik miktarının olayları bastırmak için yetersiz kaldığı ortaya çıktı. Bunun üzerine yeni birliklerle takviye edilen tedip kuvvetleri 1 Kasım 1930’da ikinci harekâta başladılar.

Bu harekât sırasında en şiddetli çatışmalar Pülümür’ün Kürk Köyü civarında yaşandı. 500 kadar silahlı asi ve eşkıya ile yapılan çarpışmaların ardından bunların büyük kısmı imha edildi, kalanlar da kaçarak kurtuldular.

Bölgede yapılan arama tarama faaliyetleri ve bazı küçük çatışmaların ardından asayiş sağlandı ve harekât 14 Kasım’da sona erdi. Bu harekât sonucunda devletin kararlılığını gören ve daha önce sorun yaratan aşiretler yola geldiler ve devlete vergi vermeye, suçluları barındırmamaya ve jandarmaya teslim etmeye başladılar.

Böylece sadece Pülümür’de değil, tüm bölgede sorun yaşanan köylerde devlet otoritesi sağlanmış oldu.

Hits: 16